Wulkan Bromo + jak tam dotrzeć

Wznoszący się majestatycznie na równinie Parku Narodowego Bromo-Semeru-Tengger, dymiący niemal bez przerwy wulkan to bez wątpienia jedno z najpiękniejszych miejsc Indonezji. A że na dodatek leży na środku jej najbardziej zatłoczonej wyspy, nie ma się co dziwić, że okolica jest pełna turystów. ALE, i ten widok można mieć prawie na wyłączność! Jak tam dojechać i uniknąć tłumu lokalnych wycieczkowiczów?

Piąta rano. Na głowie mam kaptur, na rękach rękawiczki, ubrana jestem w zimową kurtkę pożyczoną od chłopaka, dla którego 18 stopni nocą to już mróz – bo w szafie każdego Indonezyjczyka obowiązkowo jest ciepła kurtka, często taka z futerkiem. Bywa, że zakładają ją jadąc motorem w środku upalnego dnia, aby nie złapać wiatru.

Przed wyjazdem z Jogji indonezyjscy znajomi ostrzegali mnie jak to na Bromo zimno. Wzięłam ze sobą nawet ciepły śpiwór na wypadek noclegu pod wulkanem. Trochę to jednak przesadzone. Temperatura w najzimniejszym momencie może spaść i do zera, ale nam, Europejczykom, na tę krótką chwilę wystarczy ubranie 'na cebulkę’ – długi rękaw i bluza z kapturem, bo zaraz po wschodzie słońca robi się z powrotem ciepło. O wiele zimniej i wietrznie było na Ijen!

Z Malang wyjechaliśmy przed 1 w nocy. Wybrałyśmy z kumpelą, która wpadła odwiedzić mnie w Indonezji, taką opcję, święcie przekonane, że to mniejsze zło, i szczęśliwe, że tym sposobem unikamy słynnej turystycznej mafii z Probolinggo. Kierowcy naszego jeepa bardzo się spieszyło i jechał jak szaleniec, twierdząc, że boi się korków. Jakie korki, co on wygaduje, myślałyśmy sobie, przecież jest środek nocy, jesteśmy pośrodku niczego, dookoła las, asfaltu prawie nie ma… Wiedział co mówi. Za którąś górką się zaczęło. Świateł było po horyzont, jeepy stały w miejscu. Przed i za nami na górskich serpentynach widać było mnóstwo jasnych punkcików, wyglądało to nieziemsko, niczym las pełen świetlików. Kierowca zaczął wyprzedzać, nie zważając na brak pobocza, a my się dalej zastanawiałyśmy, dokąd mu się spieszy, przecież do wschodu słońca jeszcze tyle godzin, zanudzimy się tam czekając… Wiedział co robi. Na miejsce dotarliśmy jako jedni z pierwszych, co zapewniło nam miejsce parkingowe w miarę blisko punktu widokowego. Tego dnia (mądrze zaplanowałyśmy sobie wycieczkę na dzień przed Wielkanocą, myśląc, że tak jak w Polsce jest to jeszcze normalny dzień pracy, a tu się okazało, że w Indonezji świętują Wielki Piątek, za to Poniedziałek Wielkanocny jest już dniem roboczym!) z ponoć 400 dostępnych pod Bromo jeepów do wypożyczenia, zajęte były wszystkie.

Droga na punkt widokowy to jeden wielki bazar. Kupić można różne figurki, pocztówki no i oczywiście zjeść coś ciepłego – Indomie, czyli napakowany glutaminianem sodu makaron instant, a potem popić Milo, tutejszym Nesquikiem.

Jak już przecisnęłyśmy się przez tłumy na platformie widokowej i skacząc przez barierkę zapewniłyśmy sobie w miarę dobrą miejscówkę do podziwiania wschodu słońca, i tak co chwilę byłyśmy przez kogoś popychane, szturchane, proszone o wspólne zdjęcie – koszmar.

Kierowca kazał nam być z powrotem pod autem o 6, ale celowo spóźniłyśmy się pół godziny, bo dopiero po 6 na punkcie widokowym zaczęło się przerzedzać i mogłyśmy podziwiać panoramę w spokoju. Ja nie z tych, którzy zachwycają się wschodami, ładny był, ale specjalnie od innych wschodów, które w życiu widziałam, się nie różnił. Za to niebo nad samymi wulkanami zaczęło nabierać kolorów kiedy tłumy wracały już do swoich jeepów. Reszta grupy czekała już na nas nieco wkurzona, ale co tam, stracili najlepsze widoki, a i tak staliśmy jeszcze potem długo w potężnym korku na drodze wyjazdowej.

Podjechaliśmy na jeszcze inny punkt widokowy:

I dalej już przez „sand sea” do krateru, na który trzeba się było wspiąć:

Podejście było dość strome, ale bez przesady. Słabszych kondycyjnie Azjatów/leniwych turystów na górę wwożono konikami. Biedne te konie, ścieżka wąska, do tego rzeka ludzi w obie strony, podejście nie należy do najprzyjemniejszych.

Chodząc po krawędzi kaldery wulkanu można zajrzeć bezpośrednio do jego paszczy, wypuszczającej kłęby dymu. Dymu trącącego nieco jajkiem, ale bez tragedii, na basenach termalnych na Słowacji bywa bardziej śmierdząco ;) To miejsce zachwyca, ale i przeraża, bo wąskiej ścieżki od krateru nie oddziela żadna barierka. Jeden krok za daleko i gotujemy się w kotle.

Nie omijajcie Bromo, bo naprawdę zachwyca! To kolejne miejsce polecane w przewodnikach jako „naj” i kolejny raz przeszło mi przez myśl, żeby je w związku z tym odpuścić, bo na pewno będzie zatłoczone do granic możliwości. Fakt, w końcu jesteśmy na jednej z najgęściej zaludnionych wysp świata, ale da się te tłumy mocno zredukować i teraz już wiem jak.

Przede wszystkim, nie zapuszczać się tu w niedziele ani indonezyjskie święta – to akurat zasada sprawdzająca się wszędzie na Jawie. Po drugie, iść w teren pieszo zamiast wybierać wycieczkę jeepem. No i (mówię to nauczona doświadczeniem, bo ja tego nie zrobiłam, naiwnie myśląc, że wybieram opcję mniej popularną, a przy okazji chciałam zwiedzić Malang, który rozczarował mnie na całej linii) – nocować w Cemoro Lawang i zarezerwować sobie poranek i południe na długi spacer lub przejażdżkę skuterem (z kierowcą lub bez) po okolicy.

Wszystko pięknie, ale jak się tam dostać?

Sposobów jest kilka, mniej lub bardziej wygodnych, czasochłonnych i kosztownych:

1. Pociąg do Probolinggo + minibus do Cemoro Lawang. Opcja zdecydowanie najtańsza.

Z Yogyakarty w kierunku Probolinggo odjeżdżają trzy bezpośrednie pociągi dziennie – tańsze SRI TANJUNG (194) o 7:00 rano i LOGAWA (188) o 8:57, oba ze stacji kolejowej Lempuyangan położonej raptem kilka km od ścisłego centrum miasta oraz wygodniejszy, jednak nieco droższy RANGGAJATI (102) z głównej stacji Tugu. Te tańsze posiadają wyłącznie wagony klasy ekonomicznej, ale nawet one mają standard wyższy niż polskie osobówki. W pociągu Ranggajati wybierać możemy między klasą business a executive. Podstawowa między nimi różnica jest taka, że economy ma 3 siedzenia w rzędzie, więc jeśli jest full to może być ciasno, business już tylko 2, a executive przypomina niemalże klasę biznesową w samolocie. Wszystkie, nawet najtańsze pociągi w Indonezji mają (od nie tak dawna) klimatyzację, zakaz palenia na pokładzie i czyste toalety. A co najważniejsze, miejscówki! Nie grozi nam więc brak miejsca siedzącego. Bilety kupować trzeba min. 24 h przed odjazdem pociągu. Można je zarezerwować przez internet np. na stronie tiket.com, która akceptuje większość europejskich kart płatniczych lub już na miejscu w sklepikach Indomart i Alfamaret – jednak radzę kupować je z wyprzedzeniem, szczególnie jeśli na Jawę wybieracie się w trakcie któregoś z licznych długich weekendów.

Pierwszy pociąg dociera do Probolinggo odpowiednio o 16:10, 17:35 i 18:14. Wg mnie najlepiej jechać tym najwcześniejszym, bo jest wtedy większa szansa, że załapiemy się na pełen busik do Cemoro Lawang – choć nawet w tym przypadku nie ma co liczyć na lokalną cenę. Jadąc tymi późniejszymi pociągami też możemy dostać się do CL tego samego dnia, ale może kosztować to więcej, bo cena minibusa zależy od osób w nim siedzących, a o tej porze nie będzie on już raczej pełen miejscowych. Zaraz po wyjściu z pociągu dopadnie nas banda naganiaczy, którzy obiecają dojazd na terminal autobusowy za 5k i dalszy transport do Cemoro Lawang za 50k. Na 99% dowiozą nas jednak do agencji, w której okaże się, że owszem, do CL możemy pojechać, ale za 75k, bo „kierowca się pomylił”. To późnym popołudniem, znajomi, którzy przybyli na miejsce parę godzin wcześniej, płacili prawie lokalną cenę 35k. Przejazd z Probolinggo do Cemoro Lawang zajmuje ok. półtorej godziny.

Więcej pociągów jest z Surabai (jeśli ktoś tam ląduje), a także z Banyuwangi na wschodzie Jawy (jeśli ktoś jedzie od strony Bali czy Ijen).

Całkowity koszt z Yogyakarty: od 74k do nawet 315k za pociąg + 35k-75k za minibus = 109k-390k – sam dojazd

Już na miejscu można wybrać się na zorganizowaną wycieczkę jeepem (ale po co, skoro już przyjechaliśmy tu sami?), który zbiera turystów z hoteli ok. 3.30 rano, znaleźć skuter z kierowcą, który za ok. 150k obwiezie nas po okolicy tak, jak chcemy i wie, jak ominąć kasę biletową (cena wstępu do Parku Narodowego jest złodziejska – 220k w tygodniu, w weekend drożej, i nie wierzę, że kasa idzie w dobre ręce, często nawet nie dostaje się do ręki biletu) lub wybrać się na długi, darmowy spacer po okolicy pieszo, również omijając bramki wejściowe szerokim łukiem (bo za hotelem Cemara Indah jest ścieżka bez kasy biletowej). W ciągu dnia, kiedy pełno tu jeepów z turystami, okolicy pilnują strażnicy, którym zdarza się kontrolować bilety, ale przed wschodem słońca czy po opuszczeniu terenu przez wycieczki, raczej nam to nie grozi. Nikogo nie namawiam do oszustw, jednak warto wiedzieć, że uczciwie płacąc za bilet często nie dostajemy żadnego pokwitowania i szanse, że kasa idzie w nieodpowiednie ręce, są duże.

Gdzie spać w okolicy Bromo?

2. Pakiet wycieczkowy z jednej z licznych na Jawie agencji turystycznych – zabiorą nas na miejsce busikiem lub pociągiem, można wybrać opcję tylko transportu (dzielonego z innymi turystami lub auta z prywatnym kierowcą) lub dojazd już z hotelem na miejscu i wycieczką na wschód słońca, pakietów jest do wyboru do koloru.

Są też wycieczki od razu w zestawie z Ijen, jednak wybierając taki pakiet wymęczycie się strasznie, spędzając niemal 3 dni w busie. Opcja wyłącznie dla tych mających bardzo mało czasu – choć jego oszczędność jest tylko pozorna, bo dojazd do Bromo pociągiem zajmuje go wręcz mniej.

Przykładowe ceny z biur podróży w Yogyakarcie:

przejazd minibusem (wyjazd ok. 8 rano, dojazd na miejsce ok. 20) + najtańszy hotel z ciepłą wodą i śniadaniem: 450k/os.

przejazd pociągiem klasy executive + nocleg w najlepszym z dostępnych hoteli (co absolutnie nie znaczy, że luksusowym) standardzie: 1.750k/os.

Między najtańszą a najdroższą z opcji jest jeszcze kilka pośrednich, zainteresowanych proszę o kontakt mailowy :)

Ceny nie obejmują biletu wstępu do Parku Narodowego: 220k (w przypadku wyjazdu z biurem podróży niestety nie da się uniknąć tej opłaty)

3. Dojazd z Malang – wydawał się sensowny, ale, jak się okazało w praniu, to najsłabsza i najdroższa z opcji. Tu też są dwie możliwości – pierwsza to dojazd kawałek transportem publicznym, a dalej moto taxi przez wioskę Ngadas. Taki dojazd planowałam, ale na miejscu wyszło na to, że raz że drożej, dwa, że dłużej, a trzy, że ciężko ten transport znaleźć! Jeśli ktoś jest zawzięty, więcej info o tym znajdzie na anglojęzycznych blogach. Opcja na pewno warta uwagi jeśli ma się własny motor.

Wersja zdecydowanie przystępniejsza to pakiet wycieczkowy z jednej z agencji podróży w Malang – tym razem się ugięłam i z takiego gotowca skorzystałam… Wyjazd z miasta jest ok. 1 w nocy, dojazd wyboistą drogą (o zmrużeniu oka nie ma już mowy!) na wschód słońca, podziwianie go wraz z tłumami, wycieczka po „piaszczystym morzu” i wejście na krater oraz powrót do Malang.

Całkowity koszt z Yogyakarty: 740k (dojazd+bilet wstępu+wycieczka: 140k za najtańszy pociąg Yogya – Malang + 600k wycieczka)

Bilety na pociąg do Malang zarezerwujesz tu.

4. Przejazd autem z prywatnym kierowcą z Yogyakarty lub Surabai – dla tych ceniących sobie komfort, zdecydowanie najbardziej bezstresowa z opcji.

Organizuję prywatne wycieczki ze startem w Surabai, co jest lepszą opcją niż wyjazd z kierowcą z Jogji – z początkiem późnym wieczorem lub rano, z lub bez noclegu pod Bromo, zainteresowanych odsyłam najpierw do tego wpisu.

Bilety na pociąg do Surabai zarezerwujesz tu.

Inne wskazówki:

• jadąc minibusem z Probolinggo i kolejnego dnia planując wycieczkę pieszo warto prosić o podwózkę do guesthouse’ów jak najwyżej pod górę, tak, aby rano móc spać dłużej, a wspinać się krócej :) Z relacji znajomych wiem, że słynny hostel Cafe Lava jest przereklamowany i cena mocno zawyżona, za to jest tam sporo innych rodzinnych pensjonacików, które w internecie nie istnieją – w granicach 150 k za pokój
• wspinając się pieszo wschód słońca obejrzeć można z miejsca poniżej głównego punktu widokowego – jest tam o wiele mniej ludzi, a po wschodzie udajemy się na samą górę, gdzie będzie już prawie pusto! Tym sposobem też można ominąć bramki biletowe.
• dla zmarzluchów – na miejscu można wypożyczyć ciepłe kurtki, czapki, szaliki… :)
• dwie mapki okolicy: