Waranasi – umieralnia nad Gangesem

Mówią „Nie byłeś w Waranasi? Nie byłeś w Indiach!”. Mówili też: „jeśli jesteś już zmęczona Indiami, nie jedź tam”. A ja, po już prawie czterech miesiącach tułaczki po nich, taka właśnie byłam. Jednak stwierdziłam, że jeśli mam już nigdy do Indii nie wrócić, muszę je zobaczyć. I… to było najfantastyczniejsze z moich indyjskich przeżyć! 3 dni w mieście nad Gangesem były jak wisienka na torcie, idealne pod każdym względem, choć zostając tam dłużej ześwirowałabym chyba od nadmiaru wrażeń ;) Byłam przekonana, że Waranasi mi się nie spodoba. Miałam już serdecznie dość brudu, smrodu, tłumów ludzi, hałasu i krowich placków na ulicach, a mówili, że w Waranasi tego wszystkiego jest jeszcze więcej. W końcu, bez bicia przyznaję, że tym razem trochę, żeby 'zaliczyć’ tę znaną atrakcję (tak samo jak trochę 'odbębniłam’ Taj Mahal) i żeby móc wreszcie powiedzieć, że Indie mam zjechane wzdłuż i wszerz,  i na własnej skórze przekonać się, czy wszystko to, co o tym miejscu słyszałam, to prawda, wybrałam się tam.

Z czego słynie Waranasi?

To święte miasto położone nad Gangesem jest celem pielgrzymek Hindusów, nie tylko starszych czy schorowanych. Każdy z nich marzy o tym, żeby umrzeć w tym miejscu i aby jego prochy, po spaleniu, wrzucone były do świętej rzeki. Taka tam „umieralnia”. Europejscy naukowcy w głowę zachodzą, jakim cudem ludzie po kąpieli w tak brudnej i przeładowanej śmiercionośnymi bakteriami wodzie (załatwiają się tu ludzie i krowy, dryfują ciała chorych na trąd, a obok ludzie myją sobie tą wodą zęby), wciąż mają się dobrze. Wg Hindusów kąpiel w Gangesie rozgrzesza, a wypicie wody czyści ciało (!) i duszę. I ja kąpałam się w Gangesie, ale nie w tym miejscu, a w położonym o wiele wyżej biegu rzeki Rishikeshu. Tam woda była wciąż krystalicznie czysta i lodowata, a nurt rwący, tu leniwie płynie sobie co jakiś czas wyrzucając na brzeg nie do końca spalone szczątki ludzkie. W końcu tylko tych bogatych stać na wystarczającą ilość drewna na opał, aby spopielić całe ciało. Inni muszą zadowolić się połowicznym spaleniem.

Co chwilę obserwuje się tu procesje czy modlitwy nad brzegiem rzeki, tzw. puja. Wieczorami na ghatach (czyli nadrzecznych schodach) gromadzą się pielgrzymi i składają pływające ofiary z kwiatów i świec. Nad rzeką pełno jest podestów do kremacji zwłok.

Na dachach wielu guesthousów są restauracyjki z widokiem na Ganges. Można z nich obserwować jak miejscowi urządzają sobie wyścigi gołębi – machają szmatkami, próbując je przywołać. Przyglądam się temu dość długo, ale nie udaje mi się zrozumieć zasad tej gry. Życie toczy się normalnie i tylko co jakiś czas dzieje się coś, co zadziwia przybyszów z zachodniego świata. Siedzę sobie w jednej z knajpek sącząc mango lassi kiedy nagle wąską uliczką tuż obok mojego stolika przechodzi procesja żałobna z ciałem przeznaczonym do spalenia. Owiniętym w białe płótno i ułożonym na bambusowej lektyce. Mężczyzn odziewa się w białe szaty, zamężne kobiety w pomarańczowe, a duchownych – czerwone. Oprócz mnie nie reaguje nikt, nikogo to nie dziwi ani nie przeszkadza w konsumowaniu obiadu czy przesuwania palcem po smartfonie – bo to jedyna w okolicy knajpka z darmowym WiFi i większość turystów po nie się tu zjawia. Być może oni są tu już dłużej i się przyzwyczaili, ja, nowicjuszka, oczy przecieram ze zdumienia. Na ulicach ciągle się coś dzieje. Nie ma wytchnienia dla zmysłów.

Jak wygląda ceremonia kremacji?

Spaleniu zwłok przewodniczy mężczyzna z najbliższej rodziny, najczęściej najstarszy syn. Zgolony na łyso i ubrany na biało – bo w Indiach to kolor żałoby. Ciało najpierw obmywa się w świętej rzece. Następnie gromadzi się drewno, ok. 300-500 kg. Najtańsze jest drewno z mango, a zarezerwowane dla bogatszych – sandałowe.

Gdy ciało jest już na stosie, przewodniczący ceremonii zapala pochodnię i 7 razy obchodzi ciało zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Mężczyzn kładzie się twarzą do góry, a podpala od głowy. Kobiety leżą natomiast twarzą do ziemi, a podpala się ich stopy. Całość trwa 3-5 godzin. Jeśli czaszka zmarłego pęka pod wpływem gorąca, oznacza to, że jego dusza jest już uwolniona. Jeśli nie – przewodniczący ceremonii łamie ją bambusowym kijem. Popiół oraz niespalone resztki wyrzucane są do Gangesu.

Przez kolejnych 11 dni bliscy codziennie składają w ofierze miski ryżu. Dusza zmarłego wędruje wtedy do królestwa Yamy. 12. dnia osiąga cel i na tym kończy się obrządek pochówku. Mnie sama kremacja nie zaszokowała. Widziałam już wcześniej palenie zwłok w Pashupatinath w Nepalu. Jednak co w Waranasi szokuje/fascynuje/żeby nie powiedzieć zachwyca, to cała ta otoczka wokół tego wydarzenia.

Kto nie podlega kremacji?

W hinduizmie istnieje pięć grup ludzi, którym kremacja, a więc oczyszczenie, nie są potrzebne, ich ciała więc nie są palone, a wrzucane do rzeki z ciężkim kamieniem przywiązanym do szyi. Są to:

• święci mężowie
• dzieci do 5 roku życia
• kobiety w ciąży
• osoby ugryzione przez kobrę (bo to święte zwierze boga Sziwy)
• chorzy na trąd (bo choroba ta może przenosić się przez dym)

Ganges Gangesem, a na ulicach Waranasi taki sam chaos jak w każdym innym indyjskim mieście:

Zobacz więcej fotogenicznych indyjskich świętych krów

Jeśli miałabym komuś polecić tylko jedno jedyne miejsce, które jest w każdym tego słowa rozumieniu indyjskie do szpiku kości, bez wątpienia byłoby to właśnie Waranasi. Wcale nie najbrudniejsze ani nie najbardziej zatłoczone czy najbardziej śmierdzące, jednak najintensywniejsze pod względem wrażeń. I, mimo że turystyczne do bólu, ciągle żyje swoim życiem, nie zważając na obcokrajowców przybywających tu aby popatrzeć na „tę szopkę”. Może to zasługa festiwalu Holi, na którym bawiłam się właśnie tutaj, może fajnych ludzi, których tu poznałam, może tych urokliwych (choć zaśmieconych do bólu) wąskich uliczek prowadzących do ghatów nad rzeką, a może negatywnego nastawienia przed przyjazdem (wreszcie jakieś miejsce nie miało szansy mnie rozczarować! :P), ale Waranasi zaskoczyło mnie bardzo pozytywnie i chętnie bym tam jeszcze kiedyś wróciła. Bo z Indiami tak jest, że w jednej chwili ma się z nich ochotę uciec, żeby kilka miesięcy później planować do nich powrót. To jeszcze nie koniec Waranasi na blogu! Zdjęć zrobiłam tam tyle i tyle z nich stało się moimi ulubionymi, że poległam na etapie selekcji wyłącznie 20 do jednego wpisu ;)

Waranasi odwiedziłam w marcu 2013 roku podczas kilkunastomiesięcznej podróży po Azji.